Lời khai của bị can, bị cáo là nguồn chứng cứ không thể thiếu trong vụ án hình sự. Ngay sau khi khởi tố bị can, Điều tra viên phải tiến hành hỏi cung bị can. Số lần hỏi cung hoặc khai báo của bị can, bị cáo không bị giới hạn. Bị can, bị cáo có quyền nhưng không buộc phải chứng minh mình vô tội, không buộc phải đưa ra lời khai chống lại chính mình hoặc buộc phải nhận mình có tội, có nghĩa là họ có thể nhận tội hoặc không nhận tội.
Lời khai của bị can được thể hiện bằng biên bản hỏi cung, bản tường trình hoặc băng ghi âm, ghi hình, lời khai của bị cáo là lời trình bày, nôi dung trả lời của bị cáo tại phiên tòa và được ghi trong biên bản phiên tòa.
Nội hàm của Điều luật không chỉ cụ thể hóa nguyên tắc suy đoán vô tội, mà còn đòi hỏi cơ quan và người có thẩm quyền tiến hành tố tụng khi tiến hành lấy lời khai, xét hỏi cần có nhận thức mới về quyền của bị can, bị cáo khai báo hoặc im lặng, không được áp dụng các biện pháp trái pháp luật nhằm buộc họ phải khai báo không tự nguyện, không buộc họ phải chứng minh mình vô tội, đưa ra lời khai chống lại chính họ hoặc buộc phải nhận mình có tội. Bên cạnh các quy định về trình tự, thủ tục lấy lời khai, hỏi cung hoặc xét hỏi tại phiên tòa, một trong những nội dung có ý nghĩa quan trọng là phải bảo đảm tính hợp pháp trong biên bản ghi nhận lời khai của bị can, bị cáo là sự hiện diện của người bào chữa trong trường hợp họ tham gia tố tụng.
Lời nhận tội của bị can, bị cáo phải được kiểm tra, so sánh, đối chiếu với các chứng cứ khác của vụ án, nó chỉ có thể được coi là chứng cứ nếu phù hợp với những chứng cứ khác của vụ án. Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng không được dùng lời nhận tội của bị can, bị cáo làm chứng cứ duy nhất để buộc tội, kết tội. Quy định này phù hợp với trách nhiệm chứng minh của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng, đồng thời bảo đảm việc buộc tội, kết tội phải được đánh giá một cách toàn diện, tránh việc nhận tội thay hoặc bị ép buộc, bức cung, dùng nhục hình trong khai báo của bị can, bị cáo.
Văn phòng luật sư số 5 Hà Nội