Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh quy định tại Điều 125 Bộ luật hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017). Tương ứng với Điều 95. Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh BLHS 1999/2009.
Điều 125. Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
1. Người nào giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân đối với người đó hoặc đối với người thân thích của người đó, thì bị phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
2. Phạm tội đối với 02 người trở lên, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.
1. Giết người trong trạng thái tịnh thần bị kích động mạnh là gì?
Giết người trong trạng thái tịnh thần bị kích động mạnh được hiểu là hành vi giết người trong tình trạng không tự chủ, không kiềm chế được hành vi phạm tội của mình (tức sự phản ứng của người phạm tội) do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân đối với chính người phạm tội hoặc người thân của người phạm tội.
2. Các yếu tố cấu thành Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh:
2.1. Mặt khách quan
a) Về hành vi. Có hành vi giết người (xem giải thích ở tội giết người) trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh.
Trạng thái tinh thần bị kích động mạnh được hiểu là trạng thái tinh tâm lý của người phạm tội đã không hoàn toàn tự chủ, tự kiềm chế hành vi của bản thân do sự tác động bởi yếu tố khách quan đó là hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân. Đây là dấu hiệu đặc trưng, là dấu hiệu cấu thành cơ bản của tội này (tham khảo Nghị quyết số 04/NQ-HĐTP ngày 29-11-1986 của Hội đồng thẩm phán).
b) Dấu hiệu khác. Hành vi giết người nêu trên phải xuất phát từ nguyên nhân là nạn nhân đã có hành vi trái pháp luật nghiêm trọng đối với chính người phạm tội hoặc người người thân thích (như vợ, con, ông, bà nội, ông, bà ngoại anh chị em ruột, cô, dì, chú, bác ruột, cha, mẹ…) của người đó. Đây là dấu hiệu cấu thành bắt buộc của tội này.
Hành vi trái pháp luật nghiêm trọng thông thường là hành vi xâm phạm sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của người phạm tội hoặc của người thân thích của họ nhưng chưa đủ yếu tố cấu thành một tội cụ thể.
Lưu ý:
Trường hợp tinh thần bị kích động mạnh nhưng không phải do hành vi trái pháp luật của nạn nhân mà do các nguyên nhân như dùng chất kích thích thì không cấu thành tội này mà người có hành vi giết người phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người.
Tình trạng tinh thần bị kích động mạnh là tình trạng của người phạm tội không hoàn toàn tự chủ, tự kiềm chế được hành vi phạm tội của mình. Nói chung, sự kích động đó phải là tức thời do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân gây nên sự phản ứng dẫn tới hành vi giết người. Nhưng cá biệt có trường hợp do hành vi trái pháp luật có tính đè nén, áp bức tương đối nặng nề, lặp đi lặp lại, sự kích động đó đã âm ỉ, kéo dài, đến thời điểm nào đó hành vi trái pháp luật của nạn nhân lại tiếp diễn làm cho người bị kích động không tự kiềm chế được; nếu tách riêng sự kích động mới này thì không coi là kích động mạnh, nhưng xét cả quá trình phát triển của sự việc thì được coi là mạnh hoặc rất mạnh.
Hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân đối với người phạm tội hoặc đối với người thân thích của người đó tuy làm cho người phạm tội bị kích động mạnh, nhưng nói chung chưa đến mức là phạm tội. Nếu hành vi trái pháp luật đó trực tiếp xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe hoặc lợi ích hợp pháp của người phạm tội hoặc thân thích của người phạm tội hoặc của xã hội, đã cấu thành tội phạm thì hành vi chống trả gây chết người có thể được xem xét là trường hợp phòng vệ chính đáng hoặc do vượt quá giới hạn phòng vệ chính đáng.
Trong trường hợp cá biệt, hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân cấu thành tội phạm ít nghiêm trọng (như tội làm nhục người khác, tội vu khống) thì cũng được coi là giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh (Ví du: Hai anh em đồng hao ở chung nhà bố mẹ vợ, người anh thường xuyên làm nhục thô bạo và trắng trợn vu khống người em, đến thời điểm nào đó lại năng nhục người em nên người anh bị em giết).
Đối với trường hợp người uống rượu hoặc chất kích thích mạnh khác mà bị say, nhân có hành vi trái pháp luật của người khác (hành vi này phải là không nghiêm trọng) mà thực hiện hành vi giết người thì không coi là trường hợp phạm tội do tinh thần bị kích động mạnh. phải tùy thuộc vào hoàn cảnh, tính chất và mức độ sai trái của hành vi do nạn nhân thực hiện cũng như những tình tiết khác của vụ án, mà xử lý về tội giết người.
Để có thể xác định tinh thần của người phạm tội có thể bị kích động mạnh hay không và để phân biệt giữa “kích động” với “kích động mạnh”, cần xem xét một cách khách quan, toàn diện các mặt: Thời gian, hoàn cảnh, địa điểm, diễn biến, nguyên nhân sâu xa và trực tiếp của sự việc; mối quan hệ giữa nạn nhân và người phạm tội, trình độ văn hóa, trính trị, tính tình, cá tính của mỗi bên; mức độ nghiêm trọng của hành vi trái pháp luật của nạn nhân, mối quan hệ nhân quả trái pháp luật nghiêm trọng của nhân với tình trạng tinh thần bị kích động mạnh của người phạm tội.
2.2. Khách thể
Hành vi nêu trên xâm phạm đến tính mạng của người khác.
2.3. Mặt khách quan
Người phạm tội thực hiện tội phạm này với lỗi cố ý.
2.4. Chủ thể
Chủ thể của tội này là bất kỳ người nào có năng lựa trách nhiệm hình sự.
3. Về hình phạt
Mức hình phạt của tội phạm này được chia thành 02 khung, cụ thể như sau:
a) Khung một (khoản 1).
Có mức phạt tù từ 06 tháng đến 03 năm.
b) Khung hai (khoản 2).
Có mức phạt tù từ 03 năm đến 07 năm.